مطالعه مقایسه ای اثرات تنش شوری و خشکی بر جوانه زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه چهار اکوتیپ از دو گونه بابونه (tripleurospermum sevanens و matricaria aurea)

در این تحقیق پارامترهای جوانه زنی دو اکوتیپ بابونه از tripleurospermum sevanens و دو اکوتیپ از matricaria aurea تحت تنش های ایزواسمز شوری و خشکی بصورت دو آزمایش جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. هر یک از آزمایش ها بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. الف) تنش شوری: نمونه های بابونه بعنوان فاکتور اصلی و سطوح تنش شوری ناشی از nacl (30، 60، 90 و 120 میلی مولار معادل 15/0-، 3/0-، 45/0- و 6/0- مگاپاسکال) همراه با شاهد (آب مقطر) بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. ب) تنش خشکی: نمونه های بابونه بعنوان فاکتور اصلی و سطوح تنش خشکی ناشی از peg (15/0-، 3/0-، 45/0- و 6/0- مگاپاسکال) همراه با شاهد (آب مقطر) بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در تنش شوری جوانه زنی همه نمونه ها از شوری 60 میلی مولار (معادل 3/0- مگاپاسکال) به بعد کاهش نشان داد و در 120 میلی مولار (معادل 6/0- مگاپاسکال) به حداقل رسید، نمونه ها از این نظر متفاوت بودند. سرعت جوانه زنی در مقایسه با درصد جوانه زنی حساسیت بیشتری به شوری نشان داد و از شوری 30 میلی مولار ( 15/0- مگاپاسکال) به بالا کاهش معنی داری در مقایسه با شاهد داشت، همچنین با افزایش شوری تعداد گیاهچه های غیر عادی افزایش یافت. اگر چه درصد زیادی از بذرها جوانه زدند اما گیاهچه های حاصله به فرم غیر عادی بودند و بعد از مدت کوتاهی از بین رفتند. بنابر این مرحله گیاهچه ای نمونه های مورد بررسی نسبت به مرحله جوانه زنی آنها به تنش شوری حساس تر است. اکوتیپ شماره 1 اردبیل (tripleurospermum sevanens) و اکوتیپ شماره 1 اصفهان matricaria aurea)) به ترتیب بیشترین و کمترین مقاومت نسبت به شوری را در مرحله جوانه زنی داشتند. تنش خشکی به طور معنی داری درصد جوانه زنی را کاهش داد. سرعت جوانه زنی در مقایسه با درصد جوانه زنی حساسیت بیشتری به خشکی نشان داد بطوریکه سرعت جوانه زنی از خشکی 15/0- مگاپاسکال به بالا کاهش معنی داری در مقایسه با شاهد داشت اما درصد جوانه زنی از 3/0- مگاپاسکال به بعد کاهش معنی دار نشان داد. همچنین صفات طول ساقه چه و طول ریشه چه، شاخص بنیه و طول گیاهچه با افزایش سطوح تنش خشکی کاهش معنی داری پیدا کرد. خشکی بر میانگین زمان جوانه زنی و نسبت طولی ریشه چه به ساقه چه اثر معنی دار داشت. اکوتیپ شماره 2 و شماره 1 اصفهان از گونه matricaria aurea به ترتیب بیشترین و کمترین مقاومت را نسبت به خشکی در مرحله جوانه زنی داشتند. تفاوت معنی دار بین اکوتیپ های یک گونه بیانگر این است که کیفیت بذر بابونه و همچنین نوع واکنش به خشکی در مرحله جوانه زنی صرفاً تحت تأثیر جنس و گونه نبوده بلکه نوع اکوتیپ هم بر آن تأثیر گذار است. بررسی سطوح ایزواسمز نیز نشان داد که در سطوح یکسان در هر دو تنش تأثیر منفی خشکی در مرحله جوانه زنی و رشد اولیه بیشتر از شوری بود.